danzig serbest şehri ne demek?

Danzig Serbest Şehri (; ), Baltık Denizi kıyısındaki liman kenti Danzig (bugünkü Gdańsk, Polonya) ve etrafındaki 200 kadar kasabanın oluşturduğu, 1920 ile 1939 hüküm sürmüş yarı bağımsız bir şehir devleti. I. Dünya Savaşı'ndan sonra 1919'da imzalanan Versay Barış Antlaşması'nın 100. maddesi (III. Bölümün XI. Alt Bölümü) uyarınca kurulmuştur.¹²

Danzig ve etrafındaki köyler, kasabalar ve diğer yerleşimlerden oluşan Serbest Şehir'de Almanlar nüfus olarak çoğunluğa sahipti. Antlaşma bölgeyi I. Dünya Savaşı sonrası Almanya'sından (Weimar Cumhuriyeti) ve yeni bağımsızlığına kavuşmuş İkinci Polonya Cumhuriyeti'nden (iki dünya savaşı arası Polonya) ayırmış ancak kente bağımsızlık vermemiştir.³ Serbest Şehir Milletler Cemiyeti idaresine teslim edilmiştir ancak Polonya'ya gümrük birliği yoluyla bağlanmıştır.

Polonya'ya kentin ulaşımını, iletişimini ve liman faaliyetlerini sürdürmesi ve gelişmesi için tam yetki verilmiştir.⁴ Serbest Şehir, nüfusunun yaklaşık yüzde 95'inin Alman olduğu bilinmesine rağmen Polonya'ya iyi durumda bir deniz limanına erişim kazandırmak amacıyla yaratılmıştır.⁵ Alman çoğunluk Almanya'dan koparılmış ve Leh azınlığın ayrımcılığına maruz kalmış, bu durum özellikle 1935-1936 arası Nazi Partisi'nin güç kazanmasıyla hissedilmiştir.⁶

Polonya kent ve liman üzerinde tam kontrole sahip olmadığı için 1921'de Gdynia limanını inşa etmeye başlamıştır.

1933'te kentin yönetimi yerel Nazi Partisi'ne geçmiş ve bu problem demokratik muhalefetle bastırılmıştır. Kentte artan antisemitik baskı ve zulüm birçok Yahudi'nin bölgeyi terk etmesine neden olmuştur. 1939'da Polonya'nın Almanya tarafından işgaliyle Serbest Şehir yönetimi yıkılıp bölge yeni kurulan Danzig-Batı Prusya Reich Gausu'na (Reichsgau Danzig-Westpreußen) bağlanmıştır. Almanlar Lehleri ve Yahudileri insan altı olarak sınıflandırmışlar ve onları ayrımcılığa maruz bırakmış, zorla çalıştırmış ya da imha etmiştir.

Kentin 1945'in ilk aylarında Kızıl Ordu tarafından fethedilmesiyle birçok vatandaş kaçmış ya da öldürülmüştür. Savaş öncesi Leh azınlık kente geri döndükçe sağ kalan Almanlar sınırdışı edilmiştir. Kent Postdam Antlaşması ile Polonya'nın parçası olmuş ve Almanlar'dan dolan boşluğu doldurmak üzere Leh yerleşimciler kente gelmiştir.

Tarih

Milletler Cemiyeti Yüksek Komiserliği

Milletler Cemiyeti burada, üye devletlere emanet edilen manda alanları gibi bir yönetim kurmayıp kenti direkt kendi otoritesine almıştır. Farklı ülkelerden temsilciler Yüksek Komiserlik rolü üstlenerek egemenliği sağlamıştır:⁷

<table> <thead> <tr class="header"> <th><p>№</p></th> <th><p>Ad</p></th> <th><p>Periyod</p></th> <th><p>Ülke</p></th> </tr> </thead> <tbody> <tr class="odd"> <td><p>1</p></td> <td><p><a href="Reginald_Thomas_Tower" title="wikilink">Reginald Thomas Tower</a></p></td> <td><p>1919–1920</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>2</p></td> <td><p><a href="Edward_Lisle_Strutt" title="wikilink">Edward Lisle Strutt</a></p></td> <td><p>1920</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>3</p></td> <td><p><a href="Bernardo_Attolico" title="wikilink">Bernardo Attolico</a></p></td> <td><p>1920</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>4</p></td> <td><p><a href="Richard_Cyril_Byrne_Haking" title="wikilink">Richard Cyril Byrne Haking</a></p></td> <td><p>1921–1923</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>5</p></td> <td><p><a href="Mervyn_Sorley_McDonnell" title="wikilink">Mervyn Sorley McDonnell</a></p></td> <td><p>1923–1925</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>6</p></td> <td><p><a href="Joost_Adriaan_van_Hamel" title="wikilink">Joost Adriaan van Hamel</a></p></td> <td><p>1925–1929</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>7</p></td> <td><p><a href="Manfredi_di_Gravina" title="wikilink">Manfredi di Gravina</a></p></td> <td><p>1929–1932</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>8</p></td> <td><p><a href="Helmer_Rosting" title="wikilink">Helmer Rosting</a></p></td> <td><p>1932–1934</p></td> <td></td> </tr> <tr class="odd"> <td><p>9</p></td> <td><p><a href="Seán_Lester" title="wikilink">Seán Lester</a></p></td> <td><p>1934–1936</p></td> <td></td> </tr> <tr class="even"> <td><p>10</p></td> <td><p><a href="Carl_Jakob_Burckhardt" title="wikilink">Carl Jakob Burckhardt</a></p></td> <td><p>1937–1939</p></td> <td></td> </tr> </tbody> </table>

Nüfus

demonim	Alman	Alman ve Leh	Leh, Kaşup, Mazur	Rus, Ukraynalı	İbrani, Yiddiş	Sınıflandırılmamış	Toplam
Danzig	327,827	1,108	6,788	99	22	77	335,921
Danzig dışı	20,666	521	5,239	2,529	580	1,274	30,809
Toplam	348,493	1,629	12,027	2,628	602	1,351	366,730
Yüzde	95.03%	0.44%	3.28%	0.72%	0.16%	0.37%	100.00%

1 Kasım 1923 tarihli Serbest Danzig Şehri sayımlarına göre nüfusun konuşulan dile göre dağılımı⁸

Ayrıca bakınız

• Danzig Koridoru

Kaynakça

Dış bağlantılar

• Extensive Prussian/ Danzig Tarihi Materyaller

Orijinal kaynak: danzig serbest şehri. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩
3. ↩
4. ↩
5. ↩

6. Levine, Herbert S., Hitler's Free City: A History of the Nazi Party in Danzig, 1925-39 (University of Chicago Press, 1970), p.

   ↩
7. ↩
8. ↩

Kategoriler